Kịch bản nguồn nước (lần đầu) trên 6 lưu vực sông (Bằng Giang-Kỳ Cùng; Mã; Hương; Sê San; Srêpôk; Đồng Nai) được công bố nhằm mục tiêu phục vụ công tác điều hòa, phân phối tài nguyên nước trên lưu vực sông, góp phần bảo đảm an ninh nguồn nước, an ninh lương thực, an ninh năng lượng và các nhu cầu thiết yếu khác của người dân.

Đồng thời, làm căn cứ để các Bộ, ngành và Ủy ban nhân dân cấp tỉnh trên lưu vực sông, trong phạm vi nhiệm vụ, quyền hạn của mình, chỉ đạo việc lập kế hoạch khai thác, sử dụng tài nguyên nước phù hợp với Kịch bản nguồn nước theo quy định tại khoản 1, khoản 5 và khoản 6 Điều 35 của Luật Tài nguyên nước năm 2023 và khoản 2 Điều 43 của Nghị định số 53/2024/NĐ-CP ngày 16/5/2024 của Chính phủ Quy định chi tiết thi hành một số điều của Luật Tài nguyên nước.

Tiềm ẩn nguy cơ thiếu nước nếu không khai thác, sử dụng hợp lý

Qua đánh giá số liệu về nguồn nước đến tích trữ tại các hồ chứa thủy điện, thủy lợi đến 15/12/2024, kịch bản nguồn nước trên 6 lưu vực sông cho thấy, một số lưu vực có nguy cơ thiếu nước (lưu vực sông Sê San và lưu vực sông Srepok), tuy nhiên từ khoảng cuối tháng 12 đã có sự gia tăng lượng mưa trên lưu vực.

Bộ TN&MT công bố kịch bản nguồn nước trên 6 lưu vực sông

Đến ngày 1/1/2025, lượng nước đến các hồ chứa trên hầu hết 6 lưu vực sông trên đã tăng đáng kể. Tuy vậy, về tổng thể, đến nay nhận định khả năng nguồn nước trên 6 lưu vực sông trong mùa cạn năm 2025 vẫn ở "Trạng thái bình thường." Tuy nhiên, từng lưu vực sông lại đối mặt với các vấn đề riêng.

Cụ thể, đối với lưu vực sông Bằng Giang-Kỳ Cùng, trên một số tiểu lưu vực sông vẫn tiềm ẩn nguy cơ xảy ra tình trạng thiếu nước cục bộ (tiểu lưu vực sông Bắc Giang và tiểu vùng Mo Pia thuộc tiểu lưu vực sông Kỳ Cùng). Nguyên nhân chính của thực trạng này là do thiếu hụt lượng mưa, lượng dòng chảy, năng lực lấy nước của các công trình và số lượng các công trình khai thác, công trình thủy lợi còn thiếu, chưa đồng bộ.

Đối với lưu vực sông Mã, một số khu vực thuộc các địa phương (như Điện Biên, Sơn La, Hòa Bình, Thanh Hóa) vẫn có khả năng xảy ra thiếu nước cục bộ. Nguyên nhân chính là do thiếu các công trình khai thác, tích trữ nước, hệ thống công trình thủy lợi.

Đối với lưu vực sông Hương, một số khu vực có khả năng xảy ra thiếu nước cục bộ (đặc biệt vào tháng 5, tháng 6 năm 2025) do năng lực lấy nước và số lượng các công trình khai thác nước còn thiếu, chưa đồng bộ; thiếu nguồn cấp nước (khu vực đồng bằng ven biển ngoài đầm Cầu Hai và Phá Tam Giang).

Công bố Kịch bản nguồn nước (lần đầu) trên Lưu vực sông Hương

Ngoài ra, vào các tháng cao điểm về sử dụng nước cho nông nghiệp và thủy điện (tháng 6, tháng 7), nguồn nước của 3 hồ chứa Tả Trạch, Bình Điền và Hương Điền vẫn có nguy cơ không đáp ứng đầy đủ lượng nước cho các nhu cầu dùng nước, nên vẫn có nguy cơ hạn hán, thiếu nước vào các tháng cuối mùa cạn.

Tương tự, đối với lưu vực sông Đồng Nai, về tổng thể nguồn nước trên lưu vực đảm bảo đủ cho các nhu cầu sinh hoạt, an sinh xã hội; đảm bảo đầy đủ lượng nước cho các ngành kinh tế, bảo vệ môi trường. Tuy nhiên, nguồn nước trên một số tiểu lưu vực thượng sông Đồng Nai và lưu vực sông Bé vẫn tiềm ẩn nguy cơ xảy ra tình trạng thiếu nước nếu không khai thác, sử dụng hợp lý, tiết kiệm, hiệu quả.

Một số khu vực ở Lâm Đồng, Đắk Nông, Bình Phước, Bình Thuận vẫn có khả năng xảy ra thiếu nước cục bộ ở các tiểu vùng do năng lực lấy nước và số lượng các công trình khai thác, hệ thống công trình thủy lợi còn thiếu.

Đối với lưu vực sông Sê San, tính đến 1/1/2025, nguồn nước các hồ chứa thủy điện trên dòng chính cơ bản đáp ứng cho nhu cầu phát điện và xả dòng chảy về hạ du. Một số khu vực do chưa có hệ thống cấp nước chủ động từ các hồ chứa thủy lợi, nên vẫn có nguy cơ xảy ra hạn hán, thiếu nước cục bộ vào các tháng cuối mùa cạn.

Nhiều khu vực trên các lưu vực sông tiềm ẩn thiếu nước vào mùa khô

Riêng lưu vực sông Srepok, đại diện Cục Quản lý tài nguyên nước lưu ý nếu nhu cầu nước phục vụ phát điện tăng cao như năm 2022, hoặc các nhà máy điện trên lưu vực được điều động phát điện với sản lượng lớn, thiếu hụt các nguồn điện khác vào các tháng có nguy cơ xảy ra nắng nóng kéo dài (các tháng 4, 5, 6/2025); kết hợp với việc phải bảo đảm yêu cầu xả dòng chảy về hạ du theo quy trình vận hành liên hồ chứa, thì nguồn nước tích trữ tại các hồ có nguy cơ bị thiếu hụt, không đáp ứng đủ nước cho nhu cầu phát điện, xả dòng chảy tối thiểu về hạ du.

Ngoài ra, hiện nay, diện tích được tưới bởi các hệ thống công trình thủy lợi trên lưu vực chỉ chiếm khoảng hơn 20% tổng diện tích cần tưới. Như vậy, phần lớn diện tích còn lại chưa chủ động được nguồn nước mà phải dựa vào nguồn nước mưa, nước ngầm và sông suối tự nhiên dẫn đến một số khu vực sẽ có nguy cơ thiếu nước cục bộ khi xảy ra nắng nóng và không có mưa.

Xây dựng kế hoạch khai thác, sử dụng phù hợp với kịch bản nguồn nước

Bộ TN&MT thấy rằng, để giảm thiểu nguy cơ có thể xảy ra thiếu nước, đặc biệt là ưu tiên bảo đảm cấp nước cho sinh hoạt trên 6 lưu vực Bằng Giang-Kỳ Cùng; Mã; Hương; Sê San; Srêpôk; Đồng Nai trong mọi tình huống, Bộ TN&MT đề nghị Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn, Bộ Công Thương, Bộ Xây dựng, Ủy ban nhân dân thành phố các tỉnh, thành phố trên 6 lưu vực sông, trong phạm vi nhiệm vụ, quyền hạn, chỉ đạo việc chủ động lập kế hoạch khai thác, sử dụng tài nguyên nước theo nhu cầu sử dụng nước bình thường của từng ngành, lĩnh vực và địa phương. Các kế hoạch sử dụng nước phải lập trên nguyên tắc tiết kiệm nước, tránh thất thoát, lãng phí, dự phòng nguy cơ xảy ra thiếu nước trong các tháng cuối mùa cạn.

Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn tổ chức, chỉ đạo, đôn đốc các địa phương rà soát, nâng cao năng lực hệ thống các hồ chứa thủy lợi, điều chỉnh các quy trình vận hành công trình, hệ thống công trình thủy lợi bảo đảm sử dụng nước tiết kiệm, hiệu quả, đa mục tiêu và bảo đảm lưu thông của dòng chảy, không gây ứ đọng, ô nhiễm nguồn nước. Ngoài ra, chỉ đạo nghiên cứu nâng cao khả năng tích trữ, năng lực điều tiết đối với các hồ chứa trên nguyên tắc bảo đảm an toàn, khai thác, sử dụng nước tiết kiệm, hiệu quả, phục vụ đa mục tiêu, chống thất thoát, lãng phí nước.

Xây dựng kế hoạch khai thác sử dụng nước phù hợp với kịch bản nguồn nước

Bộ Công Thương chỉ đạo Tập Đoàn điện lực Việt Nam, các Công ty TNHH MTV Vận hành hệ thống điện và thị trường điện Quốc gia xây dựng kế hoạch vận hành các hồ chứa thủy điện đáp ứng nhu cầu nước ở hạ du các hồ chứa, tạo thuận lợi cho vận hành công trình thủy lợi lấy nước và tiết kiệm nước từ các hồ chứa thủy điện trên cơ sở tuân thủ quy định của Quy trình vận hành liên hồ chứa trên 6 lưu vực sông. Đồng thời, rà soát, điều chỉnh kế hoạch huy động điện của các nhà máy thuỷ điện trên lưu vực sông bảo đảm phù hợp với điều kiện, khả năng của nguồn nước và bảo đảm nguồn nước cấp cho hạ du đến cuối mùa cạn năm 2025.

Bộ Xây dựng phối hợp với Ủy ban nhân dân các tỉnh, thành phố trên 6 lưu vực sông chỉ đạo, triển khai công tác đảm bảo cấp nước sinh hoạt cho người dân và cấp nước cho sản xuất ở đô thị, khu, cụm công nghiệp, khu công nghệ cao.

Ủy ban nhân dân các tỉnh, thành phố trên 6 lưu vực sông rà soát, nâng cao năng lực hệ thống các hồ chứa thủy lợi, điều chỉnh các quy trình vận hành công trình, hệ thống công trình thủy lợi bảo đảm sử dụng nước tiết kiệm, hiệu quả, đa mục tiêu và bảo đảm lưu thông dòng chảy, không gây ứ đọng, ô nhiễm nguồn nước.

Xây dựng các công trình điều tiết, trữ nước trong quy hoạch về tài nguyên nước, quy hoạch thủy lợi và các quy hoạch khác có liên quan, ưu tiên các tiểu vùng có nguy cơ xảy ra hạn hán, thiếu nước.

Giám sát chặt chẽ việc khai thác nguồn nước các hồ chứa thuỷ lợi, hệ thống công trình thuỷ lợi, phục vụ cấp nước cho sản xuất nông nghiệp và các mục đích khác, đảm bảo tránh thất thoát, lãng phí nước.
Kiểm soát chặt chẽ việc xả nước thải vào nguồn nước các hồ và hạ lưu sông. Đồng thời, khẩn trương xác định và tổ chức việc công bố vùng bảo hộ vệ sinh khu vực lấy nước sinh hoạt của các nhà máy nước khai thác nguồn nước mặt cấp nước cho sinh hoạt. Đồng thời tổ chức chỉ đạo khai thác nước mặt, nước dưới đất theo hình thức kết hợp hoặc luân phiên; chỉ đạo đầu tư mở rộng hoặc xây mới các nhà máy nước theo kế hoạch phát triển cấp nước của địa phương.

Nguồn: baotainguyenvamoitruong.vn

Đầu tư xây dựng công trình khẩn cấp bổ cập nước từ sông Hồng vào sông Tô Lịch- Ảnh 1.

Hồi sinh sông Tô Lịch là rất cấp bách để mang lại môi trường, cảnh quan, văn hóa, bảo vệ sức khỏe Nhân dân.

Công văn số 741/VPCP-NN của Văn phòng Chính phủ nêu: Trên cơ sở đề nghị của Ủy ban nhân dân thành phố Hà Nội về chủ trương đầu tư xây dựng công trình khẩn cấp bổ cập nước từ sông Hồng vào sông Tô Lịch và ý kiến một số Bộ liên quan, Phó Thủ tướng Chính phủ Trần Hồng Hà có ý kiến như sau:

Việc xử lý tận gốc nguồn gây ra ô nhiễm, hồi sinh các dòng sông, đặc biệt là sông Tô Lịch là rất cấp bách để mang lại môi trường, cảnh quan, văn hóa, bảo vệ sức khỏe Nhân dân theo tinh thần chỉ đạo của Tổng Bí thư Tô Lâm tại Thông báo số 111-TB/VPTW ngày 03 tháng 12 năm 2024 của Văn phòng Trung ương Đảng.

Trước mắt, Ủy ban nhân dân thành phố Hà Nội cần triển khai ngay Dự án bổ cập nước sông Tô Lịch nhất là khi 100% nước thải dọc theo dòng sông được thu gom về Nhà máy xử lý nước thải Yên Xá và nước sau thu gom, xử lý không được trả lại về sông Tô Lịch. Việc chuyển nước từ sông Hồng về sông Tô Lịch cần được thực hiện đồng thời với rà soát các quy hoạch có liên quan, thực hiện đồng bộ các giải pháp để thu gom toàn bộ nước thải dọc theo các sông, kiểm soát nước mưa, chỉnh trang đô thị, cải tạo cảnh quan hai bên sông, phát huy hiệu quả kinh tế, văn hóa, môi trường.

Căn cứ vào quy định khoản 48 Điều 1 Luật sửa đổi bổ sung một số điều của Luật Xây dựng năm 2020; khoản 15 Điều 4 và khoản 1 Điều 45 Luật Đầu tư công năm 2024, Ủy ban nhân dân thành phố Hà Nội có đầy đủ thẩm quyền để quyết định và thực hiện dự án đầu tư công khẩn cấp thuộc cấp mình quản lý. Ủy ban nhân dân thành phố Hà Nội quyết định và thực hiện dự án theo tinh thần "địa phương quyết, địa phương làm, địa phương chịu trách nhiệm". Trường hợp áp dụng trình tự thủ tục thực hiện dự án đầu tư công khẩn cấp, Ủy ban nhân dân thành phố Hà Nội chỉ đạo các Sở, ngành hoàn thiện phương án kinh tế - kỹ thuật đảm bảo hiệu quả kinh tế, tính bền vững của công trình, không để xảy ra thất thoát lãng phí tài sản công và ngân sách nhà nước.

Về giải pháp và công nghệ, Phó Thủ tướng lưu ý cần nghiên cứu phương án lắng, lọc nước sông Hồng để giảm lượng phù sa bồi lắng, sử dụng hiệu quả nguồn nước sau khi đã được xử lý, trong đó có phương án cấp nước trở lại sông Tô Lịch thay cho phương án chuyển ra sông Hồng. Nghiên cứu đánh giá tác động, có giải pháp bảo đảm an toàn các công trình hạ tầng kỹ thuật tại khu vực lấy nước và dọc theo tuyến có công trình đi qua.

Phó Thủ tướng giao các Bộ: Nông nghiệp và Phát triển nông thôn, Xây dựng, Tài nguyên và Môi trường theo chức năng quản lý nhà nước được phân công chủ động phối hợp, hướng dẫn, hỗ trợ Ủy ban nhân dân thành phố Hà Nội sớm hoàn thiện các thủ tục liên quan đến đê điều, xây dựng, tài nguyên nước, môi trường,… để triển khai thực hiện dự án bảo đảm mục tiêu, tiến độ, theo đúng quy định của pháp luật.

* Về phương án bổ cập nước từ sông Hồng vào sông Tô Lịch, trước đó thành phố Hà Nội đã thống nhất phương án tuyến ống dẫn nước từ cống qua đê đi hướng đường Võ Chí Công đưa nước vào đầu sông Tô Lịch tại vị trí cống qua đường Hoàng Quốc Việt.

Hà Nội sẽ xây dựng trạm bơm công suất 3-5m³/s tại bãi sông Hồng (phường Phú Thượng, quận Tây Hồ) gồm trạm bơm, bể hút, trạm biến áp, nhà quản lý vận hành. Nước từ trạm bơm, theo đường ống đi dọc đường nội bộ trong vùng bãi sông, xuyên qua đê sông Hồng (gầm cầu Nhật Tân, đường An Dương Vương).

Tại đoạn xuyên qua đê dài khoảng 45m, thành phố sẽ cho đào mở đê, xây dựng cống hộp và lắp đường ống bên trong cống hộp.

Trên tuyến Võ Chí Công có bố trí đầu chờ chia nước để theo tuyến ống dẫn nước đi theo ngõ 685 Lạc Long Quân (khu vực Lotte Mall Tây Hồ) và ngõ 612 Lạc Long Quân vào hồ Đầm Bảy xử lý trước khi vào hồ Tây.

Về giải pháp kỹ thuật, Hà Nội dự kiến lưu lượng bổ cập nước cho sông Tô Lịch và hồ Tây là 3,0m3/s; kích thước đường ống dẫn nước đường kính D1200 (bố trí 2 đường ống thép, 1 ống dự phòng có đường kính D1200 đặt trong hộp bằng bê tông cốt thép); dự kiến đặt 3 đập dâng tại vị trí Cống Mọc, cầu Dậu và vị trí trước ngã ba sông Tô Lịch - sông Kim Ngưu. Hà Nội cam kết hoàn thành dự án trước tháng 9.

Nguồn: baochinhphu.vn

Thứ trưởng Lê Minh Ngân dự và chỉ đạo Hội nghị

Hoàn thành xuất sắc nhiều nhiệm vụ quan trọng

Báo cáo tại Hội nghị, ông Dương Hồng Sơn, Viện trưởng Viện Khoa học tài nguyên nước cho biết, năm 2024 đánh dấu nhiều thành tựu nổi bật trong lĩnh vực tài nguyên nước. Dưới sự chỉ đạo quyết liệt của Bộ Tài nguyên và Môi trường, các đơn vị quản lý tài nguyên nước đã hoàn thành 100% các nhiệm vụ theo kế hoạch đề ra.

Các đơn vị đã đã thành khối lượng công việc lớn theo Chương trình công tác, trọng tâm là trình ban hành 3 Nghị định, 3 Quyết định của Thủ tướng Chính phủ, 6 nhiệm vụ Chính phủ và 5 Thông tư hướng dẫn, quy định kỹ thuật trong lĩnh vực tài nguyên nước.

Viện trưởng Viện Khoa học tài nguyên nước Dương Hồng Sơn báo cáo tại Hội nghị

Ngoài chương trình công tác, năm 2024 các đơn vị đã quyết tâm hoàn thành việc xây dựng, trình Bộ công bố 8 Kịch bản nguồn nước (lần đầu) để chủ động trong việc điều hoà, sử dụng nước trên các lưu vực sông; Trình Bộ trưởng ban hành 2 Quy trình nội bộ thực hiện thủ tục hành chính trong lĩnh vực tài nguyên nước của Bộ để đảm bảo tính công khai minh bạch trong thực hiện cải cách hành chính.

Các đơn vị cũng triển khai thực hiện nhiều Dự án, Đề án, chương trình chuyên môn quan trọng và các đề tài nghiên cứu cấp Quốc gia, cấp Bộ.

Là một trong 13 lĩnh vực có hồ sơ giải quyết thủ tục hành chính (TTHC) của Bộ, số lượng TTHC của lĩnh vực tài nguyên nước chiếm khoảng 2,8% số lượng của cả Bộ. Tính đến ngày 20/12/2024, Bộ đã tiếp nhận và thẩm định 244 thủ tục hành chính trong lĩnh vực tài nguyên nước; trả kết quả 184 thủ tục đảm bảo đúng thời gian, quy trình theo quy định. Thực hiện bảo đảm 100% thủ tục hành chính xử lý trên môi trường mạng; đẩy mạnh cung cấp dịch vụ công trực tuyến toàn trình đối với 10 TTHC (cấp Trung ương) và 12 TTHC (cấp tỉnh) đủ điều kiện thực hiện dịch vụ công trực tuyến.

Điểm nhấn trong hợp tác quốc tế

Năm 2024, công tác hợp tác quốc tế tiếp tục là điểm nhấn nổi bật của lĩnh vực tài nguyên nước. Đáng chú ý, trong năm qua, các đơn vị quản lý tài nguyên nước đã cố gắng, nỗ lực hoàn thành tốt các nhiệm vụ hợp tác quốc tế và hội nhập quốc tế, tích cực hợp tác với các đối tác phát triển triển khai các kế hoạch, chương trình, hoạt động hợp tác quốc tế phù hợp với nhu cầu thực tế.

Đặc biệt, với vai trò là Trưởng nhóm tài nguyên nước của ASEAN tại Việt Nam, đã tích cực tham gia vào các hoạt động hợp tác ASEAN về tài nguyên nước; Hoàn thành tốt các hoạt động hợp tác với Ủy hội sông Mê Công quốc tế và các cơ chế hợp tác vùng; tăng cường hợp tác song phương với các quốc gia có chung nguồn nước; tích cực tìm kiếm, mở rộng xây dựng quan hệ với các đối tác mới có tiềm năng, kinh nghiệm trong việc hỗ trợ phát triển, quản lý sử dụng và khai thác bền vững tài nguyên nước.

Quang cảnh Hội nghị

Nhiều dấu ấn quản lý tài nguyên nước tại địa phương

Theo ông Dương Hồng Sơn, trong năm 2024, các đơn vị quản lý tài nguyên nước đã trình cấp có thẩm quyền hoặc ký theo thẩm quyền hơn 5000 văn bản, trong đó có 1000 văn bản hướng dẫn, đôn đốc các Bộ, ngành địa phương, doanh nghiệp trong việc thực hiện chức năng, nhiệm vụ về quản lý tài nguyên nước, trách nhiệm của chủ giấy phép tài nguyên nước. Kết quả đã có chuyển biến rõ rệt, nhất là trong việc phê duyệt Danh mục nguồn nước phải lập hành lang bảo vệ; danh mục hồ ao không san lấp; danh mục nguồn nước nội tỉnh; ban hành kế hoạch điều tra cơ bản; gửi báo cáo sử dụng nước; các chủ giấy phép khai thác..

Nổi bật, Sở TN&MT các tỉnh, thành phố cũng đã tích cực tham mưu cho Ủy ban nhân dân cấp tỉnh ban hành các văn bản quy phạm pháp luật, văn bản chỉ đạo điều hành để tăng cường công tác quản lý tài nguyên nước trên địa bàn; đã có 22/63 tỉnh thành phố trực thuộc trung ương đã được phê duyệt quy hoạch tỉnh; có 50/63 tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương đã phê duyệt, công bố danh mục hồ, ao, đầm, phá không được san lấp trên địa bàn tỉnh; 49/63 tỉnh, thành phố đã công bố danh mục nguồn nước cần phải lập hành lang bảo vệ; có 38/63 tỉnh, thành phố đã phê duyệt danh mục nguồn nước nội tỉnh; có 26/63 tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương thực hiện phê duyệt, công bố Danh mục phân vùng hạn chế khai thác nước dưới đất trên địa bàn tỉnh theo quy định.

Đặc biệt, công tác tuyên truyền, phổ biến giáo dục pháp luật về tài nguyên nước được các Sở TN&MT các tỉnh, thành phố trong cả nước thực hiện trên các phương tiện thông tin đại chúng với nhiều hình thức đã từng bước nâng cao nhận thức của các cấp, ngành, tổ chức, cá nhân trong việc chấp hành pháp luật về tài nguyên nước.

Phối hợp, đoàn kết quản lý tài nguyên nước toàn diện, hiệu quả

Phát biểu chỉ đạo tại Hội nghị, Thứ trưởng Lê Minh Ngân ghi nhận và đánh giá cao các kết quả đạt được của các đơn vị quản lý tài nguyên nước của Bộ trong năm 2024. Thứ trưởng cho rằng, năm 2024, lĩnh vực tài nguyên nước đã hoàn thành xuất sắc các nhiệm vụ được lãnh đạo Bộ giao như: công tác xây dựng các văn bản quy phạm pháp luật tài nguyên nước luôn được hoàn thành trước và đúng hạn; nhiều kết quả quan trọng trong thực hiện các Dự án, Đề án, chương trình chuyên môn; công tác thanh tra, kiểm tra, công tác cải cách hành chính được tiến hành đồng bộ, hiệu quả; công tác nghiên cứu khoa học, hợp tác quốc tế được triển khai toàn diện;…

Thứ trưởng Bộ TN&MT Lê Minh Ngân phát biểu chỉ đạo tại Hội nghị

Về định hướng nhiệm vụ trọng tâm năm 2025, Thứ trưởng Lê Minh Ngân đề nghị các đơn vị quản lý tài nguyên nước cần duy trì khối đoàn kết chặt chẽ, bám sát chỉ đạo của Chính phủ và lãnh đạo Bộ TN&MT để cập nhật, triển khai hoàn thiện văn bản quy phạm pháp luật về tài nguyên nước, đảm bảo tính khả thi và hiệu quả trong thực tiễn.

Cùng với đó, Thứ trưởng đề nghị các đơn vị cần tiếp tục rà soát, đảm bảo sự đồng bộ giữa Luật Tài nguyên nước và các văn bản liên quan, nâng cao chất lượng tuyên truyền để Luật thực sự đi vào cuộc sống. Công tác phổ biến pháp luật cần tập trung vào việc tạo nhận thức đồng bộ, sâu rộng trong cộng đồng và cơ quan quản lý.

Nhấn mạnh vai trò của việc hoàn thiện quy hoạch tài nguyên nước góp phần nâng cao hiệu quả quản lý nhà nước tài nguyên nước, với 5 quy hoạch còn dở dang, Thứ trưởng đề nghị các đơn vị cần tập trung nguồn lực và trí tuệ để hoàn thành trong năm 2025. Đây là công cụ quan trọng để nâng cao năng lực quản lý tài nguyên nước, từ giám sát, kiểm tra đến điều chỉnh quy hoạch phù hợp với thực tiễn.

Cùng với việc hoàn thiện, Thứ trưởng đề nghị các đơn vị tiếp tục đẩy mạnh thực hiện các hoạt động nâng cấp và mở rộng mạng quan trắc sông; tăng cường công tác cảnh báo dự báo thiên tai, tài nguyên nước, bao gồm dự báo ngắn hạn và dài hạn trên lưu vực sông trong khuôn khổ hợp tác Ủy hội sông Mê Công quốc tế. Tăng cường hợp tác song phương, đa phương với các quốc gia ven sông Mê Công trong trao đổi, chia sẻ thông tin về quy hoạch, chiến lược phát triển lưu vực sông Mê Công và chia sẻ thông tin về xây dựng và vận hành các công trình khai thác, sử dụng nước.

Theo Thứ trưởng Lê Minh Ngân, nước không chỉ là tài nguyên mà còn là nguồn lực quan trọng, mang ý nghĩa tài chính và chiến lược lâu dài. Đảm bảo an ninh nguồn nước là thách thức lớn, đặc biệt trong bối cảnh biến đổi khí hậu và nhu cầu sử dụng nước ngày càng tăng. Đây sẽ là nội dung ưu tiên hàng đầu trong sự phát triển chung của ngành tài nguyên nước. Chính vì vậy, các đơn vị cần tính toán kỹ lưỡng, đẩy mạnh “kinh tế hoá” tài nguyên nước hướng tới quản lý, khai thác, sử dụng bền vững, nâng cao giá trị kinh tế và đảm bảo an ninh nguồn nước nước quốc gia – yếu tố cốt lõi trong phát triển kinh tế và xã hội.

Thứ trưởng Lê Minh Ngân nhấn mạnh, năm 2025 sẽ là năm bản lề để lĩnh vực tài nguyên nước thể hiện rõ hơn vai trò và trách nhiệm trong quản lý, bảo vệ và phát triển bền vững nguồn nước. Thứ trưởng tin tưởng rằng, với sự đồng lòng và quyết tâm, các đơn vị sẽ tiếp tục đạt được những thành công lớn hơn, đóng góp tích cực vào sự phát triển bền vững kinh tế - xã hội của đất nước, đáp ứng tốt hơn nhiệm vụ quan trọng trong kỷ nguyên vươn mình của đất nước.

Năm 2025, tập trung thực hiện 10 nhiệm vụ trọng tâm

Trên cơ sở những kết quả đạt được, theo Cục trưởng Cục Quản lý tài nguyên nước Châu Trần Vĩnh, năm 2024, các đơn vị quản lý tài nguyên nước đặt ra 10 nhiệm vụ trọng tâm, trọng điểm. Trong đó tập trung tổ chức, đôn đốc triển khai các nhiệm vụ, giải pháp nhằm bảo đảm An ninh nguồn nước quốc gia; đề xuất các biện pháp phục hồi, làm sống lại các “dòng sông chết”, nhằm khôi phục nguồn nước, tạo dòng chảy, cải tạo cảnh quan môi trường sinh thái, trong đó kèm theo chương trình, đề án, dự án ưu tiên làm sống lại các dòng sông; tổ chức Điều hòa, phân phối tài nguyên nước là một trong những công cụ cốt lõi trong việc quản lý, sử dụng, bảo vệ các nguồn nước hiệu quả, bảo đảm an ninh nguồn nước.

Cục trưởng Cục Quản lý tài nguyên nước Châu Trần Vĩnh phát biểu tại Hội nghị

Các đơn vị cũng tiếp tục tổ chức triển khai việc hiện đại hóa, chuyên nghiệp hóa công tác quản lý tài nguyên nước hướng tới quản trị tài nguyên nước quốc gia trên nền tảng công nghệ số; tập trung hoàn thành việc lập, trình ban hành và tổ chức triển khai thực hiện tốt quy hoạch tài nguyên nước quốc gia và quy hoạch tổng hợp lưu vực sông liên tỉnh; tăng cường công tác đôn đốc, chỉ đạo, thanh tra, kiểm tra và giám sát, chỉ đạo việc vận hành các hồ chứa lớn tuân thủ nghiêm ngặt quy trình vận hành liên hồ chứa trên 11 lưu vực sông quan trọng đã được Thủ tướng Chính phủ ban hành; triển khai thực hiện hiệu quả Kế hoạch công tác của Ủy hội sông Mê Công quốc tế giai đoạn 2025-2026, tăng cường vai trò của Việt Nam trong hợp tác Mê Công.

Cùng với đó, tổ chức thực hiện Kế hoạch hành động hợp tác tài nguyên nước Mê Công-Lan Thương giai đoạn 2023 – 2027. Chuẩn bị nội dung và tổ chức Hội nghị Bộ trưởng Hợp tác tài nguyên nước Mê Công- Lan Thương lần thứ hai tại Việt Nam; Tăng cường hoạt động của tổ chức lưu vực sông và hoàn thiện Đề án tổ chức lưu vực sông theo quy định của Luật Tài nguyên nước năm 2023.

Các đơn vị cũng tập trung thực hiện phương án sắp xếp, hợp nhất, kiện toàn tổ chức bộ máy theo hướng tinh gọn, hiệu quả, đáp ứng yêu cầu nhiệm vụ của giai đoạn mới, bám sát các quy định và chỉ đạo, định hướng của Ban Chỉ đạo của Đảng, Chính phủ, Bộ; phù hợp với bối cảnh của đất nước, yêu cầu nhiệm vụ trong thời gian tới; đồng thời thể hiện rõ mục tiêu, quan điểm tiếp tục đổi mới, sắp xếp tổ chức bộ máy tinh gọn, hoạt động hiệu lực, hiệu quả, minh bạch.

Đẩy mạnh các hoạt động KHCN, đề xuất các nhiệm vụ mới nhằm phục vụ cho việc thực thi Luật Tài nguyên nước, tập trung vào các nội dung về an ninh nguồn nước; hạch toán tài nguyên nước; sử dụng nước tuần hoàn, sử dụng nước tiết kiệm và hiệu quả,....

Nguồn: baotainguyenmoitruong.vn

Quy hoạch tài nguyên nước - Hành lang pháp lý quan trọng

Kể từ khi Luật Tài nguyên nước 1998 được ban hành, công tác quản lý nhà nước về tài nguyên nước tại Việt Nam đã có những bước tiến quan trọng. Đây là dấu mốc nền tảng, đặt nền móng pháp lý cho việc bảo vệ, khai thác và sử dụng tài nguyên nước một cách bền vững. Luật Tài nguyên nước 1998 không chỉ thể chế hóa quan điểm, đường lối của Đảng mà còn phản ánh chiến lược phát triển đất nước có liên quan đến tài nguyên nước. Lần đầu tiên, các nguyên tắc hiện đại về quản lý tổng hợp tài nguyên nước được đưa vào hệ thống pháp luật, phù hợp với thông lệ quốc tế.

Quy hoạch tài nguyên nước - Chìa khóa cho phát triển bền vững

Trước sự phát triển nhanh chóng của nền kinh tế, nhu cầu sử dụng nước ngày càng tăng cao và tình trạng ô nhiễm nguồn nước ngày càng phức tạp, Luật Tài nguyên nước 2012 ra đời nhằm đáp ứng yêu cầu cấp bách trong quản lý tài nguyên nước.

Đặc biệt, để bảo đảm tính đồng bộ, đáp ứng yêu cầu quản lý tài nguyên nước trong tình hình mới, ngày 27/11/2023, Quốc hội chính thức thông qua Luật Tài nguyên nước số 28/2023/QH15, đánh dấu bước chuyển mình mạnh mẽ về tư duy, cách tiếp cận và phương thức quản trị tài nguyên nước tại Việt Nam.

Qua hơn 25 năm xây dựng và hoàn thiện khung pháp lý, từ Luật Tài nguyên nước 1998, Luật Tài nguyên nước 2012, đến Luật Tài nguyên nước 2023, Việt Nam đã không ngừng cải tiến phương thức quản trị tài nguyên nước. Luật Tài nguyên nước 2023 không chỉ phản ánh sự tiến bộ về mặt pháp lý mà còn là cam kết mạnh mẽ của Việt Nam trong việc bảo vệ và khai thác tài nguyên nước một cách bền vững, đảm bảo nguồn nước luôn được quản lý minh bạch, hiệu quả và công bằng.

Cam kết đó được thể hiện rất rõ nguyên tắc quan trọng nhất đó là: “Quản lý tài nguyên nước phải bảo đảm thống nhất theo lưu vực sông, theo nguồn nước, kết hợp với quản lý theo địa giới hành chính; phân công, phân cấp rõ trách nhiệm quản lý nhà nước về tài nguyên nước, nguồn nước với trách nhiệm quản lý nhà nước về quy hoạch, xây dựng, vận hành công trình thủy lợi, thủy điện, cấp nước đô thị, cấp nước nông thôn”. Trong đó, điều hòa, phân phối tài nguyên nước là một trong những công cụ cốt lõi trong việc quản lý, sử dụng hiệu quả các nguồn nước và điều hòa, phân phối cho các mục đích khai thác, sử dụng phải căn cứ vào quy hoạch về tài nguyên nước, khả năng của nguồn nước. Như vậy, có thể thấy tầm quan trọng của việc xây dựng và triển khai các quy hoạch tài nguyên nước.

Nhận thức được vai trò và tầm quan trọng của quy hoạch tài nguyên nước, thời gian qua, Bộ Tài nguyên và Môi trường đã triển khai xây dựng và hoàn thiện trình Chính phủ ban hành 10/15 Quy hoạch gồm: 1 Quy hoạch tài nguyên nước quốc gia; 8 Quy hoạch tổng hợp lưu vực sông liên tỉnh và 1 Quy hoạch tổng thể điều tra cơ bản tài nguyên nước. Dự kiến năm 2025, 5 Quy hoạch tổng hợp lưu vực sông liên tỉnh còn lại sẽ trình Thủ tướng Chính phủ ban hành.

Ngay sau khi các Quy hoạch được phê duyệt, Bộ Tài nguyên và Môi trường đã khẩn trương tổ chức triển khai kế hoạch hành động. Công tác này không chỉ dừng lại ở cấp Trung ương mà còn được triển khai sâu rộng tới các địa phương. Các bộ, ngành, địa phương đã chủ động lập kế hoạch, triển khai giải pháp cụ thể phù hợp với tình hình thực tế.

Đến nay, sau 2 năm tổ chức triển khai thực hiện, các quy hoạch tài nguyên nước đã mang lại những kết quả tích cực. Nổi bật là các chính sách về khai thác, sử dụng, tái sử dụng tài nguyên nước đã được hoàn thiện; cơ chế thu hút, huy động các nguồn lực tài chính trong khai thác, sử dụng, bảo vệ, phòng, chống, khắc phục hậu quả tác hại do nước gây ra đã được sửa đổi, bổ sung.

Bên cạnh đó, chúng ta đã triển khai xây dựng, vận hành hệ thống thông tin, mô hình số, bộ công cụ hỗ trợ ra quyết định để đánh giá nguồn nước trên lưu vực trong điều kiện bình thường, thiếu nước nhằm hỗ trợ điều hòa, phân bổ nguồn nước trên lưu vực sông; 100% hồ chứa thủy điện lớn trên cả nước đã được kết nối và giám sát dữ liệu hàng ngày; Quy trình vận hành liên hồ chứa được rà soát và điều chỉnh để tối ưu hóa hiệu quả sử dụng nước;…

Nổi bật hơn nữa là trên cơ sở các quy hoạch, Bộ Tài nguyên và Môi trường đã công bố kịch bản nguồn nước trên 2 lưu vực sông lớn, quan trọng là sông Hồng - Thái Bình và sông Cửu Long. Các kịch bản được công bố sẽ phục vụ công tác điều hòa, phân phối tài nguyên nước trên lưu vực sông, góp phần bảo đảm an ninh nguồn nước, an ninh lương thực, an ninh năng lượng và các nhu cầu thiết yếu khác của người dân. Đồng thời, làm căn cứ để các bộ, ngành và Ủy ban nhân dân cấp tỉnh trên lưu vực sông, trong phạm vi nhiệm vụ, quyền hạn của mình, chỉ đạo việc lập kế hoạch khai thác, sử dụng tài nguyên nước phù hợp với Kịch bản nguồn nước. Dự kiến tháng 1/2025, Bộ Tài nguyên và Môi trường sẽ công bố 6 lưu vực sông còn lại đã có Quy hoạch tổng hợp lưu vực sông liên tỉnh.

Chuyển đổi số - Chìa khóa cho quản lý tài nguyên nước bền vững

Trong bối cảnh biến đổi khí hậu và nhu cầu sử dụng nước ngày càng gia tăng, quản lý tài nguyên nước bền vững không còn là lựa chọn mà đã trở thành yêu cầu cấp bách. Đặc biệt, việc triển khai quy hoạch lưu vực sông đang đặt ra những đòi hỏi mới về công cụ quản lý, phương pháp tiếp cận và nguồn lực thực hiện. Sự kết hợp giữa chính sách đúng đắn, công nghệ hiện đại và sự đồng thuận của cộng đồng sẽ là nền tảng vững chắc để Việt Nam bảo vệ và khai thác tài nguyên nước hiệu quả, bền vững, vì một tương lai thịnh vượng và an toàn.

Để giải quyết bài toán này, chuyển đổi số được xem là chìa khóa quan trọng. Đây không chỉ là công cụ hỗ trợ quản lý hiệu quả mà còn là nền tảng cho việc ra quyết định nhanh chóng, chính xác và tiết kiệm chi phí nhân lực.

Chia sẻ về lộ trình triển khai thực hiện đẩy mạnh chuyển đổi số trong quản lý tài nguyên nước, ông Châu Trần Vĩnh - Cục trưởng Cục Quản lý tài nguyên nước cho biết, Cục Quản lý tài nguyên nước đang nghiên cứu thí điểm việc quản trị tài nguyên nước trên nền tảng công nghệ số thông qua việc thí điểm xã hội hóa, khuyến khích tổ chức, cá nhân tham gia đầu tư xây dựng, vận hành Hệ thống thông tin, cơ sở dữ liệu tài nguyên nước quốc gia và Hệ thống hỗ trợ ra quyết định trên các lưu vực sông để cơ quan quản lý nhà nước sử dụng, thuê dịch vụ nhằm điều hòa, phân phối tài nguyên nước cho các hoạt động phát triển kinh tế - xã hội trên các lưu vực sông và giảm thiểu chi phí, nhân lực của Nhà nước.

Bên cạnh đó, Cục cũng sẽ tiếp tục tăng cường giám sát, chỉ đạo việc vận hành các hồ chứa lớn tuân thủ nghiêm ngặt quy trình vận hành liên hồ chứa trên 11 lưu vực sông quan trọng đã được Thủ tướng Chính phủ ban hành. Đồng thời, khẩn trương nghiên cứu xây dựng hoàn thiện các quy trình vận hành liên hồ chứa theo thời gian thực bảo đảm an toàn công trình hạ du, tối ưu hóa việc sử dụng hiệu quả nguồn nước cho các mục đích sử dụng.

Quản lý tài nguyên nước bền vững theo quy hoạch lưu vực sông không chỉ là một giải pháp kỹ thuật mà còn là chiến lược dài hạn, đảm bảo an ninh nước quốc gia, bảo vệ hệ sinh thái và thúc đẩy phát triển kinh tế - xã hội. Với sự quyết tâm từ Chính phủ, sự đồng lòng của người dân và ứng dụng mạnh mẽ các giải pháp công nghệ, trong tương lai, tài nguyên nước Việt Nam chắc chắn sẽ được quản lý một cách hiệu quả và bền vững.

Hạt giống từ những quyết sách đúng đắn từ đây đã bắt đầu nảy mầm, mang đến niềm hy vọng về một tương lai xanh, nơi mọi người dân đều được tiếp cận nguồn nước sạch, an toàn và bền vững.

Nguồn: baotainguyenvamoitruong.vn

Một công trình quan trắc nưới dưới đất trên địa bàn tỉnh Đồng Nai (Ảnh minh hoạ)

Theo đó, triển khai thực hiện nhiệm vụ “Quan trắc Tài nguyên nước dưới đất trên địa bàn tỉnh Đồng Nai”. Trong đó, Sở TN&MT Đồng Nai đã thực hiện quan trắc mực nước và chất lượng nước tại 115 công trình thuộc 11 khu vực như: Định Quán là 20 công trình, TP. Long Khánh là 07 công trình, Nhơn Trạch là 14 công trình, Trảng Bom là 06 công trình, Long Thành là 10 công trình, Xuân Lộc là 16 công trình, Vĩnh Cửu là 11 công trình, Thống Nhất là 04 công trình, Cẩm Mỹ là 06 công trình, TP. Biên Hòa 11 công trình và Tân Phú là 10 công trình, thuộc mạng quan trắc nước dưới đất tỉnh Đồng Nai.

Qua kết quả quan trắc cho thấy, về mực nước mùa khô năm 2024, bắt đầu tính từ thời điểm tháng 11/2023 đến hết tháng 4/2024, thời tiết khô hạn, nắng nóng và không có mưa trái mùa làm cho mực nước trên địa bàn tỉnh Đồng Nai suy giảm đáng kể so với cùng kỳ năm 2023, các địa phương suy giảm mực nước nhiều nhất chủ yếu ở các khu vực hoạt động nông nghiệp nhiều như: Xuân Lộc, Định Quán, Cẩm Mỹ, Tân Phú, Thống Nhất và TP. Long Khánh; các khu vực có tầng nước nông và ảnh hưởng triều, ít sản xuất nông nghiệp như: TP. Biên Hòa, Long Thành và Nhơn Trạch ít bị ảnh hưởng

Vào mùa mưa, từ tháng 5/2024 đến hết tháng 10/2024, do đặc thù năm 2024 có mùa mưa đến trễ và lượng mưa ít dầu mùa mưa đã làm cho mực nước đa số các địa bàn phục hồi chậm so với cùng kỳ năm trước; đặc biệt, tại các khu vực có nhu cầu sử dụng nước cho hoạt động nông nghiệp nhiều như: Cẩm Mỹ, Xuân Lộc, Định Quán và Tân Phú. Tuy nhiên, có một vài khu vực có lượng mưa lớn đã giúp cho mực nước phục hồi sớm vào cao hơn cùng kỳ năm trước như: Trảng Bom và Long Thành. Vào cuối mùa mưa năm 2204, nhờ các đợt mưa lớn vào các tháng 9, 10 và kéo qua đến đầu tháng 11/2024 đã làm cho mực nước tăng trở lại và cũng giúp cho trữ lượng nước dưới đất trên địa bàn tỉnh Đồng Nai đủ khả năng đáp ứng cho nhu cầu tưới tiêu và sinh hoạt của người dân trong năm tới.

Về chất lượng nước, trong năm 2024, có 223 lần phát hiện các thông số vượt chuẩn so với QCVN 09:2023/BTNMT; trong đó, chủ yếu là chỉ số pH, các kim loại nặng Fe, Mn, Pb và thông số Amoni; các thông số vượt chuẩn chủ yếu ở địa bàn huyện Long Thành là 55 lần phát hiện thông số vượt chuẩn, Nhơn Trạch 44 lần, TP. Biên Hòa 44 lần, Định Quán 24 lần và Xuân Lộc là 20 lần phát hiện thông số vượt chuẩn; còn các khu vực huyện Tân Phú là 05 lần phát hiện thông số vượt chuẩn, TP. Long Khánh 05 lần phát hiện thông số vượt chuẩn và huyện Cẩm Mỹ là 03 lần phát hiện thông số vượt chuẩn, ghi nhận chất lượng nước tốt hơn, riêng các công trình quan trắc trên địa bàn huyện Thống Nhất đều đạt quy chuẩn cho phép.

So với QCVN 01-1:2018/BYT của Bộ Y tế - Quy chuẩn Kỹ thuật Quốc gia về chất lượng nước sạch sử dụng cho mục đích sinh hoạt thì chất lượng nước tại đa số khu vực đã phát hiện một số thông số không đạt so với Quy chuẩn cho phép. Do đó, cần khuyến cáo cho người dân tại địa phương hạn chế khai thác, sử dụng nguồn nước dưới đất và không khai thác, sử dụng nước dưới đất tại những khu vực đã có nguồn nước máy tập trung nhằm đảm bảo sức khỏe của người dân. Riêng đối với các khu vực chưa có nguồn nước máy tập trung, đề nghị các tổ chức, cá nhân khi khai thác, sử dụng nước dưới đất cần phải có biện pháp xử lý phù hợp trước khi sử dụng.

Nguồn: baotainguyenvamoitruong