Ô nhiễm, suy thoái môi trường sống, biến đổi khí hậu và việc khai thác quá mức các nguồn nước ngọt đang khiến hơn 60% lượng nước mặt của châu Âu ở tình trạng xấu.

Nguồn: Đài Trang (TTXVN)

Mực nước biển dâng cao đang gây ra mối đe dọa toàn cầu, đặc biệt là đối với các đảo thấp và các thành phố ven biển. Vậy nguyên nhân nào dẫn đến điều này và chúng ta có thể ứng phó như thế nào?

Băng trôi gần đảo Kulusuk, Greenland. Ảnh: AFP/TTXVN

Theo Đài phát thanh Quốc tế Deutsche Welle (Đức), mực nước biển dâng cao đang trở thành một trong những mối đe dọa lớn nhất đối với cuộc sống trên hành tinh, đặc biệt là đối với các đảo thấp và các thành phố ven biển. Câu hỏi đặt ra là: Biến đổi khí hậu có phải là nguyên nhân chính dẫn đến hiện tượng này?

Tổng thư ký Liên hợp quốc Antonio Guterres đã nhấn mạnh rằng “đại dương đang tràn bờ” trong chuyến thăm Tonga gần đây, chỉ ra rằng nhiều quốc gia, đặc biệt là ở Nam Thái Bình Dương, đang phải đối mặt với nguy cơ mực nước biển dâng cao. Theo các nghiên cứu, mực nước biển toàn cầu đã tăng nhanh hơn kể từ đầu thế kỷ 20, với tốc độ ngày càng gia tăng trong những thập kỷ gần đây. Từ năm 1880 đến nay, mực nước biển đã dâng cao hơn 20 cm, và các nhà khoa học dự đoán nếu không có biện pháp ngăn chặn, mức nước có thể tăng thêm từ 38 cm đến 56 cm vào năm 2100.

Vấn đề này không chỉ ảnh hưởng đến các đảo nhỏ mà còn đe dọa gần 40% dân số thế giới sống gần các khu vực ven biển, với khoảng 900 triệu người đang sinh sống trong những khu vực dễ bị tổn thương. Những thành phố lớn như Cairo, Lagos, Los Angeles, Mumbai và London đang phải đối mặt với những thách thức nghiêm trọng liên quan đến xói mòn bờ biển, ngập lụt và bão tàn phá.

Nguyên nhân chính của sự gia tăng mực nước biển là hiện tượng nóng lên toàn cầu, chủ yếu do sự gia tăng khí nhà kính trong khí quyển. Các khí như carbon dioxide và mê-tan từ hoạt động đốt nhiên liệu hóa thạch làm nhiệt độ đại dương tăng lên. Từ năm 1970, đại dương đã hấp thụ khoảng 90% lượng khí thải từ sự nóng lên toàn cầu. Nhiệt độ đại dương năm 2023 được ghi nhận là mức cao nhất từ trước đến nay, làm cho nước biển giãn nở và tăng thể tích. Bên cạnh đó, sự tan chảy của băng ở Nam Cực và Greenland cũng góp phần làm mực nước biển dâng cao. Trung bình, mỗi năm có khoảng 150 tỷ tấn băng từ Nam Cực và 270 tỷ tấn từ Greenland bị mất do nhiệt độ tăng.

Các báo cáo gần đây còn cảnh báo về “điểm tới hạn” của khí hậu, khi mà nhiệt độ toàn cầu tăng vượt quá 1,5 độ C có thể dẫn đến sự tan chảy không thể đảo ngược của các tảng băng lớn, gây ra tác động nghiêm trọng đến mực nước biển. Những khu vực như đồng bằng châu thổ ven sông và các khu vực ven biển của các nước châu Á như Bangladesh, Ấn Độ và Trung Quốc đang ở trong tình trạng báo động cao.

Để đối phó với mực nước biển dâng cao, điều cần thiết là giảm nhanh chóng lượng khí thải. Tuy nhiên, một điều cần lưu ý là sự gia tăng mực nước biển ở một mức độ nào đó là điều không thể tránh khỏi. Ngay cả khi thế giới ngừng phát thải khí nhà kính ngay lập tức, vẫn sẽ có độ trễ trong việc tác động của nóng lên toàn cầu đến nhiệt độ đại dương và băng tan.

Các quốc gia trên toàn cầu đang áp dụng nhiều biện pháp khác nhau để thích ứng. Một số biện pháp đơn giản và dựa vào thiên nhiên bao gồm ngăn chặn xói mòn bờ biển bằng cách tái sinh rừng ngập mặn ở Cameroon hoặc xây dựng các bức tường chắn sóng biển ở Senegal. Đối với những khu vực dễ bị tổn thương như các đảo nhỏ, nhiều nơi đã thực hiện các giải pháp cực đoan hơn như di dời dân cư lên các vùng đất cao hơn như ở ở Fiji hoặc xây dựng các thành phố nổi ở Maldives và lấn biển ở Tuvalu.

Ngoài ra, việc hỗ trợ tài chính cho các quốc gia đang phát triển để ứng phó với tình trạng này cũng rất quan trọng. Những giải pháp toàn cầu cần được thực hiện đồng bộ và khẩn trương để bảo vệ không chỉ các cộng đồng ven biển mà còn cả môi trường sống của con người trên toàn cầu.

Nguồn: baotintuc.vn

Trong phần lớn cuộc đời, người nông dân chăn nuôi gia súc Asherly William Hogo sống tại ngôi làng Ng'ambi ở vùng Dodoma luôn bận rộn tìm kiếm nước cho đàn gia súc của mình. Ông Hogo, hiện đã ngoài 60 tuổi, vẫn còn nhớ như in ký ức tuổi thơ về việc thức dậy giữa đêm, tập hợp đàn gia súc và đi khắp các đồng cỏ khô cằn ở miền Trung Tanzania để tìm nước.

Tuy nhiên, những chuyến đi đêm như thế giờ đã là chuyện của quá khứ. Ngôi làng của ông - nằm trong một khu vực bị ảnh hưởng nặng nề bởi tình trạng hạn hán ngày càng trầm trọng - gần đây đã được lắp đặt một giếng khoan chạy bằng năng lượng mặt trời và một hồ chứa nước mưa lớn, cung cấp cho người dân nguồn nước quanh năm. “Bây giờ chúng tôi không phải đi xa để lấy nước như trước nữa", ông Hogo cho biết.

Dự án ra đời vào thời điểm quan trọng

Kể từ năm 2018, dự án lắp đặt giếng khoan trên đã được Quỹ Môi trường Toàn cầu tài trợ, củng cố nguồn cung cấp nước, giúp các cộng đồng tích lũy tiền tiết kiệm và đào tạo những người nông dân khốn khổ vì hạn hán về các sinh kế có khả năng phục hồi tốt hơn, như nuôi ong.

Dự án này ra đời vào thời điểm quan trọng đối với Tanzania, nơi biến đổi khí hậu đang tàn phá các kiểu thời tiết lâu đời. Vào tháng 4 năm nay, một đợt hạn hán nghiêm trọng tại quốc gia này đã khiến mùa màng thất bát và gia súc mất mùa. Sau đó, đất nước khô cằn đã hứng chịu lượng mưa cực lớn, gây ra lũ lụt khiến hàng trăm người thiệt mạng, tàn phá cơ sở hạ tầng và làm ô nhiễm nguồn cung cấp nước.

“Năm nay là lời cảnh tỉnh lớn nhất mà chúng tôi thấy ở Tanzania về những gì biến đổi khí hậu đang gây ra cho các gia đình ở vùng nông thôn. Chúng ta cần hành động nhanh chóng để giảm thiểu và thích ứng với biến đổi khí hậu. Nếu không làm được như vậy, không chỉ khí hậu bị ảnh hưởng mà cả cộng đồng cũng chịu tác động lớn”, bà Mirey Atallah, người đứng đầu bộ phận Thích ứng và Phục hồi Biến đổi Khí hậu của Chương trình Môi trường Liên hợp quốc (UNEP) cho biết. Đó là tương lai khiến các gia đình ở khu vực Dodoma lo lắng.

Trong 7 năm qua, UNEP, chính phủ Tanzania và Quỹ Môi trường Toàn cầu đã giúp các cộng đồng thích nghi với thời tiết khô hạn hơn và lượng mưa thất thường hơn. Họ đã thực hiện điều này thông qua quy hoạch sử dụng đất. Quá trình đó được đánh giá là rất quan trọng để tránh “vòng xoáy diệt vong” của khí hậu đối với các ngôi làng nông thôn, với nhiều ngôi làng trong số đó phụ thuộc rất nhiều vào ngành nông nghiệp sử dụng chủ yếu nước mưa.

“Các biện pháp phòng thủ khí hậu tốt nhất là biện pháp tích hợp, toàn diện và đa hướng, không chỉ dựa vào cơ sở hạ tầng đã xây dựng mà còn dựa vào sức mạnh của thiên nhiên và hệ sinh thái”, bà Atallah cho biết.

Khi dự án do UNEP dẫn đầu được triển khai vào năm 2018, ưu tiên hàng đầu của dự án là nước. Các kỹ sư đã khoan 15 lỗ khoan, 12 trong số đó sử dụng năng lượng mặt trời và xây dựng các đập đất có khả năng giữ lại tổng cộng 3 triệu m3 nước mưa. Dự án đã giúp cung cấp nước cho hơn 35.000 người dân ở 5 huyện gồm: Kaskazini, Kishapu, Mpwapwa, Mvomero và Simanjiro.

“Chúng tôi từng phải đối mặt với nhiều thách thức khi trồng rau”, bà Malegesi Makene Chilongo cho biết. Dự án đã triển khai một lỗ khoan tại ngôi làng của bà, nhờ đó người dân có thể dựng các trang trại nhỏ. “Chúng tôi rất biết ơn những người đã mang dự án này đến với ngôi làng của chúng tôi”, bà nói thêm.

“Chữa lành” vùng đất

Cây cối và đồng cỏ bản địa của Tanzania là một phần thiết yếu của chu trình nước; chúng hút nước mưa vào lòng đất, bổ sung nguồn nước ngầm và hoạt động như những rào cản tự nhiên dọc theo các con sông, hấp thụ nước lũ. Nhưng nhiều người Tanzania ở các vùng nông thôn buộc phải chặt cây lấy củi, gây ra nạn phá rừng làm gia tăng cuộc đấu tranh của Tanzania với hạn hán và lũ lụt.

Dự án do UNEP hỗ trợ đã trồng hơn 350.000 cây để phục hồi rừng bị thoái hóa và ổn định bờ sông. Đây là một phần trong nỗ lực phục hồi 9.000 ha rừng và đồng cỏ bị thoái hóa, đồng thời đưa hơn 38.000 ha đất vào quản lý bền vững.

Ông Asnati Meshack, người dân sống ở huyện Simanjiro, phía Bắc Tanzania cho biết: "Trồng cây đã phục hồi môi trường của chúng ta". Tuy nhiên, việc phục hồi hệ sinh thái là vô ích nếu các cộng đồng nông thôn, nhiều nơi trong số đó là người nghèo, không có cách nào để kiếm sống. Vì vậy, các chuyên gia của dự án đã đào tạo người dân về các hoạt động tạo thu nhập bền vững hơn, như nuôi ong, trồng nấm và may vá, đồng thời cung cấp cho nông dân các thiết bị.

Khi dự án kết thúc vào tháng 12/2024, dự kiến ​​thu nhập của khoảng 3.800 hộ gia đình sẽ tăng lên. “Bằng cách đa dạng hóa các nguồn thu nhập, dự án đã cung cấp một mạng lưới an toàn chống lại biến đổi khí hậu. Hiện nay, khi thời tiết khắc nghiệt tàn phá đất nông nghiệp, các gia đình đã có thể có những lựa chọn thay thế khác”.

Thông qua dự án, chị May Samwel Masulu, người dân ở vùng Shinyanga, phía Bắc Tanzania đã học được cách xây dựng bếp gạch tiết kiệm nhiên liệu, một nghề thường dành riêng cho nam giới. Nhấn mạnh dự án giúp chống lại bất bình đẳng giới, chị Masulu cho biết: “Tôi rất tự hào khi được làm thợ thủ công. Chúng ta hãy từ bỏ quan điểm truyền thống phân chia công việc theo giới tính”.

Ảnh minh họa

Theo báo cáo mới công bố của tổ chức Climate Central (Mỹ) cho thấy, cứ bốn người trên hành tinh thì có một người bị ảnh hưởng bởi yếu tố nhiệt độ do biến đổi khí hậu gây ra hằng ngày vào tháng 6, tháng 7 và tháng 8 năm 2024 do đốt nhiên liệu hóa thạch, chẳng hạn như dầu, khí đốt và than đá, và các hoạt động của con người.

Nguồn: DWRM (Dịch) / climatecentral.org